Kuvvetin Cisimler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkileri;
Hareket halindeki cisimleri durdurabilir.
Duran cisimleri hareket ettirebilir.
Hareket halindeki cisimlerin hızını artırabilir veya azaltabilir.
Hareket halindeki cisimlerin yönünü değiştirebilir.
Cisimlerin şeklini değiştirebilir.

Kuvvetin cisimler üzerindeki etkilerini yakından tanıyalım.

Kuvvetin Hızlandırıcı Etkisi
Cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle hareket ederler. Kuvvet, cisme hızlandırıcı bir etki uygular. Hareket halindeki bir cisme, hareketi yönünde bir kuvvet uyguladığımızda ise cismin hızı artar.

Örneğin, duran bir topa vurarak topu harekete geçirir ve hızlanmasını sağlarız. Ya da top, hareket hâlindeyken topa hareket yönünde vurarak topun hızlanmasına neden olabiliriz.

Kuvvetin Yavaşlatıcı Etkisi
Hareket hâlindeki bir cisme, hareketinin zıt yönünde bir kuvvet uygularsak ne olur?
Uygulanan kuvvetin yönüne bağlı olarak cismin hızında değişiklikler olabilir. Cisimlerin hareketine zıt yönde uygulanan kuvvet, cisimlerin yavaşlamasına ya da durmasına neden olur.

Köpek gezdiren bir kişi köpeğin hızını azaltmak için ipi çekerek köpeği yavaşlatır. Bir diğer rüzgar karşıdan estiğinde yürümekte zorlanmamızın sebebi, rüzgarın hareketimize zıt yönde kuvvet uygulamasıdır.

Kırmızı ışığa yaklaşan bir şoför, arabanın frenine basarak, arabanın hareketine zıt yönde kuvvet uygulanmasına neden olur. Böylece araba yavaşlar ve durur.

Yukarıda verilen örnekler kuvvetin yavaşlatıcı etkisi olduğunun kanıtıdır.

Kuvvetin Yön Değiştirici Etkisi
Kuvvetin, cisimler üzerinde yavaşlatıcı ve hızlandırıcı etkisi olduğu gibi yön değiştirici etkisi de vardır. Hareket eden cisimlere kuvvet uygulayarak yönünü değiştirebiliriz. Örneğin, masa tenisi, voleybol gibi oyunlar oynarken topa farklı yönlerde kuvvet uygular ve topun yönünün değişmesine neden oluruz.

Voleybol ve futbol oyunlarında da oyuncuların topa vurması ile top sık sık yön değiştirir. Lunaparklardaki çarpışan arabalar da çarpışma sonrası yön değiştirerek hareket eder.

Kuvvetin Şekil Değiştirici Etkisi
Kuvvetin etkisiyle bütün cisimler şekil değiştirir mi?
Cisimler, üzerlerine uygulanan kuvvetten etkilenir. Cisimlere uygulanan vurma, bükme, sıkma ve germe gibi kuvvetler ile cisimlerin şekillerinin değişmesini sağlayabiliriz.

Oyun hamurunu sıktığımızda veya hamurun üstüne bastırdığımızda şekli değişir. Bakır tele kuvvet uyguladığımızda ona istediğimiz şekli verebiliriz. Kaleme veya kürdana fazla kuvvet uyguladığımızda bu cisimler kırılabilir. Bu örnekler kuvvetin şekil değiştirici etkisi olduğunu gösterir.

NOT: Cisme uygulanan kuvvet, her zaman duran bir cismi hareket ettiremeyebilir. Ya da bu kuvvet cismin hızını, yönünü ve şeklini değiştirmeyebilir. Uygulanan kuvvetin yetersiz olması durumunda cisimler üzerinde değişiklikler olmayabilir.